‘Beschouw oude auto’s eerder als afval’

De Nederlandse Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) deed met het onderzoek ‘Used vehicles exported to Africa’  onderzoek naar de export van gebruikte voertuigen. Uit het onderzoek blijkt dat meer dan 80 procent van de voertuigen die momenteel vanuit Nederland naar Afrika worden geëxporteerd, vanaf 1 januari 2021 niet meer welkom is in vijftien West-Afrikaanse landen.

Deze landen maken deel uit van de Economic Community of West African States (ECOWAS). Ze willen paal en perk stellen aan de grote mate van luchtverontreiniging, klimaatemissies en onveilige situaties op de weg als gevolg van de staat van deze voertuigen. Ze stellen vanaf 1 januari wettelijke eisen aan de leeftijd en uitstoot van importvoertuigen. Ze mogen dan niet ouder zijn dan tien jaar en moeten voldoen aan milieuklasse Euro 4. 

“Veel auto’s en busjes die vanuit Europese havens naar Afrika op transport gaan, zijn sterk verouderd. Ze hebben een lage-emissieklasse, meestal een ongeldige APK en er zijn vaak problemen met de katalysator of het roetfilter”, zo is in het onderzoek te lezen.

In Nederland worden jaarlijks circa 500.000 gebruikte personenvoertuigen uit het kentekenregister geschreven. Van deze auto’s en busjes gaat meer dan de helft naar het buitenland. Hieronder vallen circa 80.000 voertuigen die qua emissieklasse en leeftijd in Nederland normaal op de sloop belanden. Ruim een kwart hiervan (ruim 20.000) komt in Afrika terecht.

Nederland is niet het enige land dat oude voertuigen exporteert. De stroom auto’s vanuit andere Europese landen is zelfs “groter en niet beter van kwaliteit”, zo is te lezen. “De gevolgen van de export zijn voor Afrika groot: hogere uitstoot van fijnstof, NOx en CO2 met gezondheids- en milieurisico’s als resultaat. En als voertuigen van slechte kwaliteit daar op de weg komen, zorgen ze voor onveilige situaties.”

De verwerkingsstructuur in de meeste Afrikaanse landen is vaak niet geschikt om voertuigen aan het einde van hun levensduur milieuverantwoord uit elkaar te halen. Dit levert milieu en gezondheidsrisico’s op. “Voor Nederland en andere landen waar deze auto’s vandaan komen, betekent dit verspilling van waardevolle onderdelen en grondstoffen. Dit sluit niet aan bij de doelstellingen om tot een circulaire economie te komen”, schrijven de onderzoekers. 

Inspecteur-Generaal Jan van den Bos van de ILT: “Nu West-Afrikaanse landen zo duidelijk aangeven oude en vervuilende auto’s niet meer te willen, is het belangrijk om er in Europees verband voor te zorgen dat deze auto’s ook niet meer vanuit Europa naar Afrika worden geëxporteerd. Als we alleen vanuit Nederland in actie komen, zal dit leiden tot uitwijkgedrag van exporteurs naar andere Europese havens en weinig bijdragen aan het oplossen van deze problematiek. Ons rapport geeft een belangrijk signaal dat snelle en gecoördineerde actie nodig is. De inzichten uit het ILT-onderzoek dragen hieraan bij.”

Er zijn op dit moment maar weinig voertuigen die naar Afrika gaan als afval te kwalificeren op basis van de huidige regelgeving: de Europese Verordening van Afvalstoffen (EVOA) en de Autowrakkenrichtlijn. Volgens het ILT en het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is aanpassing en harmonisatie van wet- en regelgeving tussen exporterende en importerende landen hard nodig. “Dat kan ervoor zorgen dat auto’s van slechte kwaliteit in de toekomst worden beschouwd als afval. Deze voertuigen kunnen dan niet langer naar West-Afrikaanse landen worden geëxporteerd, maar worden dan binnen Europa gerecycled.” De Europese Commissie evalueert momenteel de EVOA en de Autowrakkenrichtlijn.

De ILT deelde zijn bevindingen ook met de milieudivisie van de Verenigde Naties (UNEP),  die werkt aan het verbeteren van de kwaliteit van het Afrikaanse wagenpark op het gebied van zowel uitlaatgassen als verkeersveiligheid. UNEP is blij met het onderzoek en geeft aan te willen samenwerken met Nederland en andere partners om de regelgeving voor gebruikte voertuigen die naar Afrikaanse landen worden geëxporteerd te verbeteren, omdat dit “zowel lokale als mondiale voordelen voor de luchtkwaliteit en het klimaat oplevert.”