Bruto nationaal geluk en de circulaire economie

De wereld draait om geld. Dat is al eeuwenlang de harde werkelijkheid. Economische groei lijkt de enige drijfveer van de mensheid. Maar dit verandert. De circulaire economie zet alles op zijn kop. Je hoort er momenteel veel over, maar het begrip circulaire economie komt niet zomaar uit de lucht vallen. Het is een reactie op de uitwassen van economische groei. Economen zijn hun hele leven bezig met economische groei. Het is de heilige graal om welvaart te genereren. 

En dat gaat rücksichtslos: alles staat in het teken van maximaal geld verdienen. Zo veel mogelijk, koste wat kost. Economen hebben de economische groei van landen vanaf het jaar nul, letterlijk in de tijd van Onze Lieve Heer, tot nu toe in kaart gebracht. Deze historische kaart laat zien dat er op de wereld heel lang amper iets gebeurde wat wees op economische groei. Tot het begin van de twintigste eeuw, tot de industriële revolutie. Toen veranderde alles. Economische groei bracht welvaart voor veel landen. De positieve voordelen van economische groei waren in het begin dan ook groot: we kregen veel betere gezondheidszorg en onderwijs. In Nederland hebben we natuurlijk ook ons sociaal stelsel met economische groei weten op te tuigen. Geen wonder dat dit paradigma van economische groei veel economen, het bedrijfsleven en kabinetten zo boeide. Het zit hardnekkig en diep in het DNA van de mensheid.

Wat altijd onderbelicht bleef, is het prijskaartje dat aan economische groei hangt. Pas de laatste decennia krijgen we aandacht voor dat prijskaartje. Wij wetenschappers brengen het prijskaartje van economische groei op allerlei manieren in beeld. Door de temperatuurstijging op aarde zichtbaar te maken. Of de stijging van de zeespiegel. Of het verdwijnen van diersoorten. Hoe staat het bijvoorbeeld met het verlies van weidevogels in uw gemeente? Het besef in onze Westerse wereld dat de prijs van het economische paradigma ontzettend begint op te lopen, groeit met de dag. We staan op een Titanic. We moeten nu handelen, anders is de kraan straks niet meer dicht te draaien. 

Steeds meer mensen zoeken daarom naar een nieuw perspectief. Een perspectief, dat probeert tegenwicht te bieden aan rücksichtslos geld verdienen. Want geluk en welvaart is niet alleen geld. Geluk in een mensenleven zit bijvoorbeeld ook in de afstand naar goede scholen, een gezonder leefklimaat en leefomgeving. Het nieuwe perspectief waarnaar we op zoek moeten, noemen we het `Bruto Nationaal Geluk’. Of, met een ander woord: de circulaire economie. Deze omslag naar een circulaire economie is uitdagend, maar levert heel veel op. Het Centraal Planbureau en TNO hebben dat voor ons uitgerekend. De inschatting is dat het voor Nederland zo rond de 50.000 banen zal opleveren en 7 miljard euro aan nieuwe omzet. Ook brengt het veel minder import van grondstoffen met zich mee en we kunnen bovendien een veel schoner milieu realiseren.  

Wat kun je nu doen om circulariteit tastbaar te maken? Steeds meer mensen zien het nut van recycling. Dat je afval niet louter meer beschouwt als afval, maar ook als grondstof. En steeds meer bedrijven doen precies wat gezinnen ook doen. Dus ze draaien spaarlampjes in het plafond en zijn ze in de weer met zonnepanelen. Zo zijn we samen bezig om de eerste stappen te zetten in de circulaire economie. 

Naar mijn mening is ‘het glas half vol’. We zijn met z’n allen aan het leren. En dat gaat zoals altijd in verschillende tempo’s en op verschillende niveaus. En natuurlijk zijn er ook mensen die nooit willen leren. De circulaire economie gaat bij uitstek over creativiteit, over dynamiek, over vernieuwing, over durven en doen. In een ontluikende circulaire economie zie je dat circulaire bedrijven en burgers elkaar weten te vinden. Zo kun je de maatschappij vernieuwen. Dorpen en steden, gemeenten en provincies stellen zich samen tot doel dat we deze planeet zo mooi mogelijk willen behouden voor de toekomstige generaties. 

Kortom: de circulaire economie loont. Niet alleen voor de planeet aarde en onze kinderen, maar ook voor de portemonnee. Bedrijven die werken van en voor de circulaire economie zijn sterker, flexibeler en herstellen sneller van de crisis. En zorgen voor het geluk waar we uiteindelijk allemaal naar op zoek zijn.