Mechanisme voor koolstofgrenscorrectie

Europa wil tegen 2030 haar koolstofuitstoot verminderen met 55% ten opzichte van 1990. Een ambitieuze doelstelling. Als onderdeel van die inspanningen schuift het nu een mechanisme voor koolstofgrenscorrectie naar voor. Een klimaatmaatregel die het risico op koolstoflekkage moet voorkomen en de aangescherpte ambitie om de klimaatopwarming tegen te gaan moet ondersteunen.

Onder koolstoflekkage verstaat men het ver­schuiven van koolstofintensieve productie naar het buitenland waar er een minder streng milieu- en klimaatbeleid in voege is. Dit zou de klimaat­inspanningen van Europa ernstig ondermijnen en de concurrentiekracht van Europese bedrijven onder druk plaatsen. Het mechanisme van koolstofgrenscorrectie moet dat helpen tegenaan. Het zal de koolstofprijs tussen EU-producten en ingevoerde producten gelijktrekken volgens een aantal spelregels waar het WTO mee over waakt. Het werkt als volgt. EU-importeurs kopen koolstofcertificaten die overeenstemmen met de koolstofprijs die zou betaald zijn als de goederen volgens de EU regels waren geproduceerd. Kan een producent aantonen dat hij al een prijs heeft betaald voor de koolstof in een derde land, dan kunnen die in mindering worden gebracht. 

Europa is daarmee niet aan een proefstuk toe. Ook elders in de wereld zijn al dergelijke systemen in voege. Californië past bijvoorbeeld een correctie toe op bepaalde invoer van elektriciteit. Onder meer Canada en Japan hebben plannen in dezelfde richting. Een positieve evolutie want uit een rapport van het IMF en OESO blijkt dat er nood is aan een nauwere internationale samen­werking om de uitstoot van broeikas­gassen terug te dringen. Ook een mechanisme zoals koolstof­beprijzing vraagt om meer samen­werking. De invoering zal daarom geleidelijk gebeuren. In eerste instantie geldt de koolstof­grenscorrectie op geselecteerde goederen met een hoog risico op koolstof­lekkage: ijzer en staal, cement, meststoffen, aluminium en elektriciteits­opwekking. Voor deze producten zal vanaf 2023 een rapportage­systeem toegepast worden om een vlotte invoer en dialoog met andere landen te vereenvoudigen. Importeurs zullen vanaf 2026 een financiële correctie betalen.

Vandaag geldt al het emissiehandelsysteem (ETS) dat het plafond bepaalt voor de uitstoot van broeikasgassen door industriële installaties in bepaalde sectoren. Emissierechten moeten worden aangekocht op de ETS handelsmarkt, hoewel een bepaald aantal kostenloze emissierechten verdeeld worden om koolstoflekkage te voorkomen. Dat systeem is doeltreffend gebleken om het risico op koolstoflekkage aan te pakken, maar het tempert ook de stimulans om te investeren in groenere productie in binnen- en buitenland. Het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie zal daarvoor geleidelijk een alternatief vormen. In het voorstel van de Commissie voor de herziening van het ETS is echter opgenomen dat het aantal kosteloze emissierechten voor alle sectoren mettertijd moet afnemen. Bovendien zullen de kosteloze emissierechten voor de sectoren die onder het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie vallen, vanaf 2026 geleidelijk worden afgeschaft.

Het mechanisme wordt een afspiegeling van het ETS in die zin dat het gebaseerd is op de aankoop van certificaten door importeurs. De prijs van de certificaten wordt berekend op basis van de wekelijkse gemiddelde veilingprijs van EU-ETS-emissierechten, uitgedrukt in euro per ton uitgestoten CO2. Importeurs moeten zich individueel of via een vertegenwoordiger registreren bij de nationale autoriteiten, waar zij ook certificaten kunnen kopen. De nationale autoriteiten keuren de registratie van de aangevers in het systeem goed en beoordelen en controleren de aangiften. Zij zijn ook verantwoordelijk voor de verkoop van certificaten aan importeurs. Om onder het mechanisme vallende goederen in de EU te kunnen invoeren, moeten de importeurs uiterlijk 31 mei van elk jaar aangifte doen van de hoeveelheid goederen en de ingebedde emissies die in het voorgaande jaar in de EU zijn ingevoerd. Tegelijk moeten zij de certificaten die zij vooraf van de autoriteiten hebben gekocht, inleveren.

In principe zal de invoer van goederen uit alle niet-EU-landen onder het mechanisme vallen. Niettemin zullen bepaalde derde landen die deelnemen aan het ETS of die een emissiehandelssysteem hebben dat gekoppeld is aan dat van de Unie, van het mechanisme worden uitgesloten. Dat is het geval voor de leden van de Europese Economische Ruimte en Zwitserland. Het mechanisme is van toepassing op elektriciteit die wordt opgewekt in en ingevoerd uit landen die hun elektriciteitsmarkten met die van de EU willen integreren, totdat die elektriciteitsmarkten volledig geïntegreerd zijn.