Nieuwe directeur Afvalfonds Verpakkingen: ‘Producentenverantwoordelijkheid mag ook voor andere sectoren gelden’

Ze is daarmee verantwoordelijk voor het behalen van de wettelijke afvalnormen rondom verpakkingsmaterialen, een taak die ze met veel enthousiasme op zich neemt. Klein Lankhorst vindt dat we het huis in Nederland aardig op orde hebben, maar weet ook dat er hard gewerkt moet worden om de steeds strengere normen te kunnen halen. “En gun ons ook de rust en de tijd om het systeem zo robuust mogelijk te maken.”

“Het Afvalfonds Verpakkingen regelt de wettelijke uitvoering van de producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingen. En dan hebben we het niet alleen over plastic, maar ook over verpakkingen van glas, papier en karton, hout en metaal. De primaire opdracht van het Afvalfonds Verpakkingen is het realiseren van de recyclingdoelstellingen voor verpakkingsafval. Dat betekent dat de inzameling en recycling van verpakkingen wordt gefinancierd door de bedrijven die verpakte producten in Nederland op de markt brengen. Zij doen dit door over hun verpakkingen een heffing aan ons te betalen. Daarbij hanteren we een tariefdifferentiatie kunststof: Voor goed uit te sorteren en te recyclen vormvaste kunststof verpakkingen met een positieve marktwaarde geldt in een lager tarief, omdat die het systeem goedkoper maken.  Op die manier worden bedrijven gestimuleerd beter recyclebare verpakkingen te maken. Daarnaast zijn wij de schakel tussen de verpakkingsindustrie en de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor de inzameling.”

“Nu nog wel. Europees gezien loopt Nederland voorop. Maar de normen zullen steeds strenger worden. Vooral voor kunststof  zullen we een stap naar voren moeten zetten. Om die reden zetten we meer in op innovatie. Innovatie in de sortering en recycling bijvoorbeeld. Dat willen we doen door de huidige technieken te verbeteren, maar ook uitdrukkelijk naar nieuwe technieken te kijken. Op het gebied van sortering is bijvoorbeeld nog heel veel te winnen door op een nieuwe manier te sorteren waardoor je schonere stromen krijgt. Maar er zijn ook veelbelovende nieuwe recyclingtechnieken waar we ons actiever voor willen inzetten. Er zal een innovatieagenda komen voor de hele keten om te zorgen dat we ook aan hogere normen kunnen gaan voldoen.”

“Wij zijn niet zozeer kritisch, maar wat we nodig hebben is dat we met elkaar zorgen dat alles zo “schoon” mogelijk wordt. We hebben iedereen in de keten nodig om aan de normen te kunnen voldoen, zo dicht mogelijk bij de circulaire economie te komen en de ketens zo goed mogelijk te sluiten. En als we dan constateren dat er teveel restafval tussen het ingezamelde PMD zit, dan moeten we het daarover hebben. Want dat is voor het systeem niet goed. En dat je de circulaire economie, die we met zijn allen willen, niet dichterbij brengt. Dus dat gesprek gaan we aan. En dat gebeurt andersom ook. Gemeenten vragen ons ook om te zorgen voor beter recyclebare verpakkingen.”

“Dat rapport ging natuurlijk over veel meer dan verpakkingen alleen. Wij doen het zeker niet slecht, al moeten wij ook aan de bak. Maar er zijn nog heel veel stromen waar nog geen producentenverantwoordelijkheid voor geldt. Daar zou je ook naar moeten kijken als je vindt dat de vervuiler moet betalen. Al loop ik zeker niet weg voor onze verantwoordelijkheid. Dat is één van de dingen waar ik als eerste mee aan de slag ben gegaan. Tegelijkertijd vraag ik me af hoe andere sectoren en ook andere landen nu kunnen opschalen.”

Onder het Afvalfonds Verpakkingen vallen een aantal uitvoeringsorganisaties. De activiteiten van deze organisaties worden ook doorheen fonds gefinancierd, vanuit de afvalbeheersbijdrage. Samen vormen ze de ‘Afvalbeheersstructuur’.

NederlandSchoon maakt Nederland schoner door zwerfafval te bestrijden en voorkomen samen met gemeenten, bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en betrokken burgers. Nedvang b.v. registreert de inzameling en recycling en onderhoudt de contacten met gemeenten en afvalbedrijven. En zorgt voor de sortering en recycling van (kunststof) verpakkingen door contracten aan te gaan met nascheiders, sorteerders, recyclers, transporteurs en op- en overslagstations.

Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) helpt bedrijven met concrete kennis en adviezen bij het verduurzamen van hun verpakkingenbeleid. De uitvoeringsorganisatie Statiegeld Nederland coördineert de invoering en de praktische uitvoering van de statiegeldverplichting, zowel voor de kleine als de grote flessen. De uitvoering van de statiegeldverplichting valt onder de producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingen en wordt collectief uitgevoerd.

“Ik zou het fijn vinden als er wat rust zou komen. Er komt zoveel op ons af: hogere normen, statiegeld op blik, statiegeld op PET-flessen, een nieuwe plasticrichtlijn. Laten we nu ook zorgen dat we de tijd krijgen om dat allemaal goed in te richten. Statiegeld op kleine PET-flesjes heeft ontzettend veel voeten in aarde. En blik wordt nog lastiger. Als we continu met nieuwe vragen en eisen worden geconfronteerd, krijg je een Pipi Langkous-huis met allemaal uitbouwtjes. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een zo circulair mogelijke maatschappij. En dan wil je een zo robuust en goed mogelijk werkend systeem. En daar mag men ons uiteindelijk op afrekenen. Ik bedoel het niet verdedigend, maar ook andere sectoren moeten nu eens hun verantwoordelijkheid nemen. De verpakkingsindustrie heeft echt veel voor zijn kiezen gekregen. Dat vindt ik terecht, want we zijn heel zichtbaar. Maar geef ons wel de rust en de tijd om het goed te doen.” 

Hester Klein Lankhorst begon haar loopbaan in de advocatuur: milieurecht en ruimtelijke ordeningsrecht. Ze werkte vervolgens tien jaar bij de ministeries van VROM en I&W en was manager bij de opsporingsdienst, het strafrechtelijk onderdeel van de inspectie. Haar laatste baan bij de overheid was manager Afval en Duurzaamheid. In die functie kreeg ze voor het eerst te maken met producentenverantwoordelijkheid. Na enige omzwervingen in Afrika waar ze zich bezighield met plastic recycling werd ze gevraagd om kwartiermaker en later directeur te worden van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken. “Dat heb ik zes jaar gedaan en het was ontzettend leuk om zoiets op te zetten.” Er volgden twee jaar als partner bij Rebel Next Economy toen Klein Lankhorst gevraagd werd om plaats te nemen in de directie van het Afvalfonds Verpakkingen. Sinds 1 januari van dit jaar is ze algemeen directeur.