Recyclingkans of budgetdoel? EU-belasting op niet gerecyclede plastic verpakkingen: een recyclingkans of budgetdoel?

Deze maatregel komt voort uit het herstelfonds, dat Europese landen die zwaar getroffen zijn door de coronapandemie moet helpen. De plasticbelasting is dus een financieel instrument. Het is niet gebaseerd op meer recycling, maar op het dichten van een budgettekort.

Voor elk land is begroot wat de taks gaat opleveren. In Nederland is dat 196 miljoen euro per jaar en in België 187 miljoen euro per jaar (bron: Eurostat). Onze inspanningen moeten naar mijn mening niet gericht zijn op het behalen van deze gebudgetteerde bedragen, maar op het realiseren van zoveel mogelijk gerecyclede verpakkingen. De vraag die bij mij opkomt, is hoe we de plasticbelasting kunnen inzetten om dat te bereiken. Als lidstaten de taks uit algemene middelen betalen, voelt niemand dit direct in zijn portemonnee. De maatregel zal in dat geval weinig directe effecten hebben. Ook het doorschuiven van de belasting naar producenten via de bestaande EPR-systemen lijkt mij niet de juiste aanpak. Het gevolg daarvan kan zijn dat producenten kiezen voor andere materiaalsoorten die, zoals een recent rapport van TNO laat zien, ten opzichte van plastic verpakkingen een aanzienlijke hogere milieubelasting (factor 2 – 3) met zich meebrengen. ‘Plastic is fantastic’, mits je er ook in de afvalfase verstandig mee omgaat.

Indirecte effecten van de plasticbelasting kunnen wél bijdragen aan een hoger recyclingpercentage. De Europese taks kan een aanjager zijn van nieuwe ideeën, met als gevolg dat de belastingafdracht afneemt. Ik noem enkele voorbeelden. Verbreed het EPR-systeem naar bedrijfsmatige verpakkingen en uniformeer de inzamelwijze van verpakkingsafval. Dit zorgt voor meer duidelijkheid voor de consument, burger en ondernemer. Of nog beter: voer een sorteerplicht in op recyclebaar afval, vóórdat het in een AVI belandt. Sommige Europese landen brengen hun afval nog direct naar stortplaatsen. Voor hen is de invoering van een taks op het storten een belangrijke eerste stap om alternatieven te stimuleren. Per land zijn momenteel nog grote verschillen waarneembaar, ondanks dat we tot één Europese Unie behoren.

Zodra recycled content in nieuwe producten verplicht is (naar verwachting in 2022), is het noodzakelijk dat er meer plastic afval bij een recycler wordt aangeboden. Alleen dan ontstaat een balans tussen vraag en aanbod van recyclaat. Laten we de vele miljoenen daarom gebruiken om recyclingkansen te vergroten en niet om budgetdoelen te realiseren door de recyclingoptie af te kopen.