UPV-studie wint Student Recycling Award 2022

BRBS Recycling stimuleert het onderzoek naar meer en betere recycling. Haar leden investeren volop in de mogelijkheden om afgedankte stoffen in de kringloop te houden. Tegelijkertijd investeert BRBS Recycling ook in de toekomstige generatie en heeft daarvoor de jaarlijkse Student Recycling Award in het leven geroepen. En die is dit jaar gewonnen door Thomas Hobé van de Universiteit Utrecht. Zijn studie naar het functioneren van kwaliteitsborgingsystemen voor Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) zet aan het denken.

De Student Recycling Award is een aanmoedigings­prijs voor WO- en HBO-studenten die wordt uitgereikt tijdens het jaarlijkse Recyclingsymposium. De jury van de Student Recycling Award stelde afgelopen jaar vast dat er veel goed onderzoek wordt uitgevoerd in Nederland op het gebied van circulariteit. Er worden steeds meer inzendingen ingestuurd waarbij recycling nog een onderdeel is en waarbij andere R-aspecten van de ladder ook een prominente rol krijgen. Een goede ontwikkeling, en zeker een aspect om te gaan evalueren voor toekomstige edities. Hoewel verschillend van onderwerp, opzet en uitvoering lagen de inzendingen van 2022 behoorlijk dicht bij elkaar, volgens de jury. Thomas Hobé ging uiteindelijk met de award aan de haal.

Hobé studeerde Sustainable Business and Innovation aan de Universiteit Utrecht en stuitte volgens eigen zeggen per toeval op een aantal vakken in het kader van circulaire economie, waarbij hij interessante stages mocht lopen. “Ik vond het thema dusdanig interessant omdat ik kansen zag om problemen op te lossen”, zegt Thomas. “Ik ben dan ook op zoek gegaan naar een thesisonderwerp binnen de circulaire economie. Door mijn supervisor Walter Vermeulen werd ik gewezen op het onderwerp Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV). Het onderwerp was helemaal nieuw voor mij en best ingewikkeld, maar ik wilde die uitdaging wel aangaan. We hebben samen veel gesprekken gevoerd en Vermeulen wist de juiste snaar te raken. Ik kon mijn gedachten kwijt en hij vertelde mij wat hij belangrijk vond. Het klikte heel goed en zo kreeg mijn thesis langzaam meer body. De insteek was om me te buigen over het functioneren van kwaliteitsborgingsystemen in de Nederlandse UPV-gestuurde recyclingindustrie.”

“Na me volledig verdiept te hebben in de materie, besefte ik wel dat ik de praktijk in moest”, vervolgt Thomas. “Wat zijn de ervaringen met de huidige systemen? Dat laatste kostte soms moeite, want niet alle partijen waren in eerste instantie bereid om openheid te geven. Maar als ik dan eenmaal ‘binnen’ was, kreeg ik mooie inzichten. Interessant om te horen hoe het er echt aan toe gaat achter de schermen.” Gelijktijdig met het schrijven aan zijn thesis mocht Thomas aan de slag voor emeritus-hoogleraar Jan Jonker. “Ik werk nu nog steeds voor hem. Hij nam mij samen met Vermeulen mee in de wereld van de circulaire economie en hoe we in transitie komen. Daardoor werd ik van meerdere kanten meegezogen in het onderwerp, zowel vanuit de circulaire economie als de UPV. Ik begon het zelfs als een hobby te zien en heb dan ook met veel plezier aan de thesis gewerkt.” 

Op basis van vele interviews en onderzoek komt Thomas tot de conclusie dat er weliswaar onafhankelijke controles worden uitgevoerd op UPV, maar dat we in Nederland best wel wat ambitieuzer en circulairder mogen worden als het gaat om het eisenpakket dat met de kwaliteitsborging samenhangt. “De Europese wetgeving rondom UPV schrijft voor dat producenten en importeurs betalen aan een onafhankelijke organisatie om daarmee de terugname/inzameling en de verwerking te organiseren”, legt Thomas uit. “Het is nu een financieel instrument dat voornamelijk impact heeft op de achterkant van de keten, terwijl het juist de hele zou moeten beslaan. Dat laatste is iets voor de toekomst. Het systeem van UPV betekent dat een aantal onafhankelijke partijen verantwoordelijk is voor de gehele keten. Het betekent ook dat zij macht hebben en eisen kunnen stellen aan inzamelaars en verwerkers. Dat eisenpakket heb ik beschreven en geanalyseerd voor de vijf wettelijke UPV-stromen. Ik heb een beoordelingskader gemaakt op basis van literatuur uit corporate sustainability, managementsystemen en de circulaire economie waar organisatie mee aan de slag kunnen. Door dat te volgen nemen inzamelaars en verwerkers de triple-P (People, Planet, Prosperity) mee in hun bedrijfsvoering en werken zij bovendien toe naar hogere waardebehoudsopties (R-ladder), dus een meer circulaire economie. En dat allemaal op basis van continue verbetering.”

De UPV lijkt een doordacht en gedragen recyclingsysteem, maar het kan eigenlijk nog veel doortastender, zo stelt Thomas. “Uiteindelijk streven we naar een circulaire economie. Daar kan je UPV dus voor gebruiken. Mijn voorstel is onder meer om eco-design te stimuleren door het van overheidswege te verplichten om daar een financieel systeem rond op te zetten in de UPV. Een supermarkt die een herbruikbare verpakking op de markt brengt, hoeft bijvoorbeeld minder geld te betalen dan een die een niet-herbruikbare verpakking op de markt brengt. En een recyclingbedrijf dat hogere waardebehoudsopties nastreeft in zijn processen, wordt hiervoor extra beloond. Een andere aanbeveling, weliswaar wat radicaler, is om de BTW te verschuiven van arbeid naar grondstoffen zodat een gerecycled product niet duurder wordt. Al met al heb ik met heel veel plezier aan mijn thesis gewerkt. Het is een gigantische eer dat er zelfs al partijen met mijn inzichten aan de slag zijn gegaan. Het motiveert enorm.” Ook de jury van de Student Recycling Award zag in de thesis van Thomas een kans om het hele marktsegment naar een hoger niveau te tillen en zou het zonde vinden als deze studie in de politieke lades onder een berg stof verdwijnt. Thomas ontving de Student Recycling Award 2022 tijdens het 10e Recyclingsymposium in Gorinchem. Naast een geldbedrag kreeg hij als bonus een connectie aangereikt met een van de uitvoeringsorganisaties voor UPV zodat zijn ideeën een vervolg krijgen in de praktijk. Daarnaast is hij door zijn thesis nu op dagelijkse basis bezig met aanjagen van de transitie naar een circulaire economie. “Mijn thesis heeft me gebracht tot een mooie functie bij de Federatie NRK. Bovendien ben ik met diverse partijen in gesprek om UPV zodanig te implementeren voor een corporate sustainability aanpak en uiteindelijk toe te werken naar een circulaire economie. Een absolute kroon op mijn werk.”